In enkele minuten brengt tram 11 je vanuit het hartje van Antwerpen naar de Cogels-Osylei. Wel een heel speciale straat op vlak van architectuur. Je start je wandeling op een ietwat verloederd pleintje dat uitkijkt op een onfrisse spoorwegviaduct en een stelplaats van De Lijn. Aan de tramhalte, zou je je in een achterbuurt wanen. Niets is minderwaar. Als je voor je kijkt, valt je blik onmiddellijk op een brede straat waar langs beide kanten statige herenhuizen – van sommige mag je gerust zeggen kleine palazzi – in de meest uiteenlopende stijlen zijn neergezet: neogotiek, Oosters, Italiaanse renaissance, Victoriaans en, waarom niet, art déco. Zoveel variatie en verfijning in één enkele straat, het overvalt je, je houdt het bijna niet voor mogelijk. En toch.
De huizen dateren uit het begin van de 20ste eeuw en het heeft maar weinig gescheeld of de buurt werd rond 1980 met de grond gelijkgemaakt en hertekend. Gelukkig is dit architecturaal patrimonium ondertussen geklasseerd en zullen de komende generaties er ook nog met volle teugen kunnen van genieten. Wel is het zo dat enkele tuintjes er nogal slordig bij liggen en dat een paar gevels en zelfs timmerwerk wel deugd zouden hebben van een grondige opknapbeurt.
Voor de bebouwing in de straat zorgde de Sociëté anonyme pour la construction de maisons bourgeoises. Om praktische en economische redenen liet zij vooral huizengroepen bouwen: meerdere belendende panden werden tegelijkertijd ontworpen, aanbesteed en opgericht. De directeur van de maatschappij – een zekere Louis Luyckx – was de spil van de ingewikkelde bouwprocedure. Hij werkte samen met een kleine groep architecten aan wie hij beurtelings opdrachten toevertrouwde. Ook het aantal aannemers was beperkt.
Alle stijlen werden toegelaten als ze maar onder het begrip “neo” konden worden ondergebracht.
Men sprak toen van een “eclectische bouwwijze”.
Ook de tuinaanleg kreeg bijzonder veel aandacht, naast hekken, poortjes en ornamenten.
Vele ijzeren hekken en poortjes verdwenen later om plaats te maken voor inritten van garages. Het is opvallend dat vele versieringen op de gevels en in de tuinen verwijzen naar sterrenbeelden en hemelverschijnselen.
Er bestaat een gedetailleerd uitgewerkte digitale gids voor een wandeling door de buurt. Echt de verplaatsing waard.