Category Archives: Kortemark Geschiedenis

Hoger op naar deugd en wijsheid

Posted on by
Reply

NIEUWE PUBLICATIE OKTOBER 2013

Dertig jaar uit het rijke leven van een plattelandspensionaat
Kostschool en Landbouwhuishoudschool van Kortemark 1926 – 1956

Het Margareta-Maria-Instituut van Kortemark bestaat 175 jaar en dat wordt gevierd met tal van activiteiten het hele schooljaar 2013-14. Het is niet de eerste keer dat deze West-Vlaamse secundaire school haar jubileum viert. Ze feestte al in 1888, 1938 en 1988.

In 1988 publiceerde leraar Bernard Deneckere een gelegenheidsboek onder de titel 150 jaar Margereta-Maria-Instituut Kortemark 1824 – 1838 – 1988. In het jaar 1824 werd de kloostergemeenschap van de Zusters van de H. Vincentius van Kortemark gesticht. Kort daarop in 1838 openden de zusters een kostschool. Later stichtten ze bijhuizen in Haringe, Koksijde, Westende, Zandvoorde, Bredene, Uitkerke, Duinbergen en Westkapelle. Na de Eerste Wereldoorlog telde de congregatie 163 zusters en stond daarmee op de negende plaats van de vrouwelijke congregaties van het bisdom Brugge.

In 2013 jubileert onze school opnieuw. Opnieuw wordt weer een boek voorgesteld. Zeven jaar geleden begon voormalig directeur John Aspeslagh met de ordening en digitalisering van het schoolarchief tot rond 1958. Uit dit werk resulteert een publicatie die in oktober 2013 verschijnt als een lijvig boek.

Het boek telt meer dan 400 bladzijden en zo’n 370 afbeeldingen
en is op glanzend papier onder een verharde kaft gedrukt door
Lowyck & pluspoint uit Oostende.

Continue reading →

Kortemarkse zusters in Le Pays Noir

Posted on by
Reply

Artikel verschenen in Biekorf van maart 2014.

Tijdens de opzoekingen in het kader van de geschiedenis van het Margareta-Maria-Instituut, botsten we toevallig op documenten en brieven van een bijhuis van de zusters van de H. Vincentius in het bisdom Doornik.

De tweede helft van de 19de eeuw was een periode van grote armoede en werkloosheid in het toen nog overwegend agrarisch Vlaanderen. Door de invoer van goedkope tarwe uit Amerika, kende de landbouw een nooit geziene crisis. Daartegenover stond het rijke Wallonië, met de talrijke koolmijnen en de snel ontwikkelende zware industrie. Daar was mankracht tekort. Vooral vanaf 1880 ontvluchtten heel wat werkloze landarbeiders het Vlaamse platteland en trokken alleen of met hun gezin naar de Waalse industriebekkens. In de provincie Henegouwen waren de Borinage (Mons) en le Pays Noir (Charleroi) sterke aantrekkingspolen. Als gevolg van die groeiende Vlaamse aanwezigheid, deed de bisschop van Doornik regelmatig een beroep op religieuzen van bij ons. Kerkrechtelijk bleven ze onder de jurisdictie van hun Vlaams hoofdklooster en van hun oorspronkelijk bisdom.

Continue reading →

Plannen voor twee provinciale landbouwscholen in Kortemark afgelast

Posted on by
2

De 29 percelen die de provincie verkocht in januari 1924. Archief provincie West-Vlaanderen.

Na de Eerste Wereldoorlog begon het provinciebestuur eindelijk aandacht te hebben voor het landbouwonderwijs. Landbouw was toen immers de voornaamste economische activiteit van onze provincie. De plotse belangstelling voor subsidiëring van het landbouwonderwijs was dan ook ingegeven door motieven “van gewestelijken invloed”, m.a.w. economische motieven: steun aan opleidingen die bijdroegen tot de welvaart en de ontwikkeling van de streek.

Continue reading →

August Benoot, priester, legeraalmoezenier, leraar, literator, provocateur en rebel op latere leeftijd

Posted on by
2

Poperingenaar August Benoot werd geboren in 1889 en priester gewijd in 1913. Vooraleer hij in 1931 in Kortemark werd benoemd als geestelijk directeur van de Zusters van de H.Vincentius, was hij achtereenvolgens leraar aan het Onze-Lieve-Vrouwecollege van Oostende[1], legeraalmoezenier tijdens WO I en onderpastoor in Woesten en Oudenburg. Hij zette zich ook in voor de Kortemarkse Kostschool en Landbouwhuishoudschool en stond achter de oprichting van de tuinbouwafdeling die hij promootte in een krantenartikel. Hij werkte ook mee aan het schooltijdschrift Klokje dat tijdens zijn directeurschap van drukkerij veranderde: zijn eigen huisdrukker Sansen[2] uit Poperinge zou tot na WO II drukker van Klokje blijven.

Lerarenkorps college Oostende in 1920. Benoot is de tweede van links. Bron: HOUWEN (R.), Een collegemeester vertelt. Oostende, 1979.

Continue reading →

Het Kortemarks secundair onderwijs tijdens de Eerste Wereldoorlog

Posted on by
Reply

Op 4 augustus 1914 vielen Duitse troepen het Belgisch grondgebied binnen. Half oktober bereikten ze de IJzervlakte die de Belgische autoriteiten onder water hadden gezet. Het vrije België beperkte zich vanaf nu tot het gebied gelegen achter de IJzer. De Duitsers bezetten de rest. Vier jaar later, op 11 november 1918, werden de wapens eindelijk neergelegd.

Zo lieten de Duitsers het station achter in 1918.

Kortemark lag aan deze kant van de IJzer, dus in bezet gebied. Het station was een militaire installatie geworden: terminus voor de Duitse troepen, vlak achter de linies gelegen. De soldaten en de bevoorrading die vanuit de “Heimat” toekwamen, werden prompt overgebracht naar het front. De gemeente Kortemark lag midden in het oorlogsgebied en kreeg het hard te verduren onder de geallieerde bombardementen die vooral het station en de spoorweg[1] als doelwit hadden. Uiteraard zouden ook de school en het klooster van de brokken delen. Op de foto kan je zien hoe de Duitsers het station achterlieten in 1918.

De Kostschool of Pensionaat werd reeds in 1838 gesticht. In 1895 startten de Zusters van de H. Vincentius met een Melkerijschool die zich geleidelijk ontwikkelde tot technische Landbouwhuishoudschool.

Continue reading →

Handzame – Kortemark – Zarren in de Franse pers tijdens de Eerste Wereldoorlog

Posted on by
Reply

Duitse troepen houden parade voor de kerk van Kortemark

Sinds enkele jaren heeft de Bibliothèque nationale François Mitterrand de belangrijkste Franse kranten gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld via het Gallica-platform. We waren nieuwsgierig of Kortemark of één van de deelgemeenten in de collectie voorkwamen. En inderdaad: we vonden zowel vermeldingen van Cortemarck als van Handzaeme en Zarren, voornamelijk in de oorlogsjaren 1914 t/m 1919.

Meestal zijn het zakelijke communiqués uitgaande van de Franse, Britse of Belgische militaire overheid. Een vijftiental redactionele teksten dateren voornamelijk uit het eerste en het laatste oorlogsjaar. In 1914 werd vooral nieuws verzameld uit Nederlandse[1] kranten. De berichten zijn opgesteld vanuit propagandaoogpunt en geven uiteraard het standpunt van de geallieerden weer. Hoe de Duitsers zelf aankeken tegen deze gebeurtenissen, vernemen we uiteraard niet.

Aantal vermeldingen in

1914

1915

1916

1917

1918

1919

TOTAAL
La Croix

2

2

9

2

1

16
La Presse

2

2
Le Figaro

3

2

5
Le Gaulois

1

4

10

15
Le Petit Parisien

1

2

3

3

2

11
Le Temps

2

3

10

1

16
L’Humanité

1

5

6
Ouest-Eclair

1

1

1

3
 

6

12

10

37

8

1

74
Vermelde gebeurtenissen betreffende
Handzame

1

2

5

1

3

12
Kortemark

4

7

14

3

1

29
Zarren

2

2

4

3

11
 

5

11

7

19

9

1

52

Volgende gebeurtenissen of krijgsverrichtingen komen aan bod:

Handzame: beschieting Handzamevaart, burgemeester terechtgesteld in 1914, troepenbewegingen rond Handzame, beschieten van het vliegveld.

Kortemark: burgerslachtoffers, ontploffing van munitieopslagplaats in 1919, vermeende spionageactiviteit, luchtaanvallen op spoorwegknooppunt en station, troepenbewegingen.

Zarren: beschietingen, spoorweg en station gebombardeerd, troepenbewegin­gen, vliegtuig en Duitse ballons neergehaald.

De meest vermelde wapenfeiten betreffen de geallieerde luchtaanvallen op de het station en het spoorwegknooppunt van Kortemark, gevolgd door de veelvuldige luchtaanvallen op het vliegveld van Handzame. De terechtstelling van de burgemeester van Handzame in het begin van de oorlog en de gijzeling van pastoor Blancke en onderpastoor Barras in 1915 – als gevolg van de vermeende spionageactiviteit van Alidor Van Damme – moeten het gewelddadig karakter van de Duitse bezetting aantonen en de afkeer van de lezers opwekken.

1917 spant de kroon met 37 vermeldingen van 19 verschillende krijgsverrichtingen, voornamelijk bombardementen op het station van Kortemark.

Volledige tekst met overzicht van de krijgsverrichtingen 1914-1919:
Kortemark in Franse kranten

© John Aspeslagh

[1] Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal. De Nederlandse kranten hadden correspondenten in het bezette België.