De term Belle Epoque klinkt nostalgisch in de oren. Zou het kunnen dat de beste en schoonste tijd sinds de schepping reeds  achter ons ligt? Sommige (kunst)historici laten de Belle Epoque beginnen na de Frans-Duitse oorlog van 1870, anderen vinden 1895 relevanter als startdatum. Maar over de einddatum is er in elk geval geen betwisting: de Eerste Wereldoorlog die in augustus 1914 uitbrak, betekende ook het einde van de Belle Epoque.

Aan de Belgische kust viel dit tijdperk samen met de ontwikkeling van het toerisme. Geen massatoerisme zoals vandaag, wel voorname heren en dames uit de begoede burgerij van het binnenland die dankbaar gebruik maakten van het nieuw vervoermiddel dat het spoor toen was om enkele dagen of weken aan zee door te brengen in mondaine badsteden als Blankenberge of Oostende. In beide steden heerste een bouwrage waarvan gelukkig heel wat bouwwerken (huizen, tweede verblijven, hotels, casino, ..) tot vandaag zijn bewaard en zonder enige twijfel behoren tot het cultureel erfgoed. De Belle Epoque-woningen hebben een eigen stijl. Meestal hebben ze beneden een loggia en werden keramische tegels en elementen overvloedig aangewend als decoratie. Naast bouwstijl, was de Belle Epoque ook een levensstijl: elegante en dure kleren voor de dames, genieten van een wandeling waar men “gezien” wilde worden, nadien nogmaals genieten van een copieuze maaltijd overgoten met de beste Franse wijnen in één van de vele luxueuze hotels die de mondaine badplaatsen rijk waren. En als er nadien nog tijd en “goesting” was, waarom niet een avondje in het casino doorbrengen? Die beau monde kende en ontmoette elkaar aan de kust. De pers speelde daarop gretig in. In Oostende bv. verscheen tijdens de zomermaanden de krant La Saison d’Ostende die een naamlijst afdrukte van de toeristen die er logeerden met vermelding van hun domicilie en het hotel waar ze verbleven.

De stad Blankenberge speelde in op de nostalgie naar de Belle Epoque en met reden. Meer nog dan in Oostende is die sfeer hier blijven hangen. Men kan er geen straat doorlopen zonder te botsen op een woning of een spoor uit die periode. De beslissing om in Blankenberge een Belle Epoque Centrum in te richten was dan ook terecht. Aan de Elisabethstraat, onder de toren van de Sint-Rochuskerk, restaureerde en verbouwde men drie Belle Epoque-villa’s, daterend van 1894, tot een uiterst attractief bezoekerscentrum. Het bezoek verloopt op vijf niveaus: het dakterras, de 2de en 1ste verdieping, het bel-étageniveau en tenslotte de sous-sol. De initiatiefnemers hebben ook gekozen voor de pretentieloze term “centrum” en niet voor “museum“, term die bij vele vakantiegangers oubolligheid oproept en afstotend werkt. In Blankenberge wil men een impressie geven van hoe het leven toen was en niet de bezoeker uit zijn lood slaan met een oneindige reeks banale voorwerpen die van onder het stof werden gehaald.

Een pluimpje voor de renovatie die de drie woningen en hun decoratie grotendeels in de oorspronkelijke staat heeft bewaard of hersteld. Terzelfdertijd werden de woningen ook verbouwd tot één groot geheel aangepast aan de vereisten van de museumfunctie. Op de eerste en tweede verdiep zijn er vooraan twee grote ruimten voor de tentoonstelling. Kleine ruimten worden gebruikt voor een videomontage over Blankenberge tijdens de Belle Epoque. Ramen werden vernieuwd maar hun oorspronkelijke stijl werd bewaard. De verantwoordelijke wist te vertellen dat het behangpapier door een Franse firma werd vervaardigd volgens de druktechniek die in het begin van de 20ste eeuw gangbaar was.

De verdiepingen zijn bereikbaar met de lift of via een nieuwe centrale trap in een tropische houtsoort volledig aangepast om het bezoek te kanaliseren en comfortabel te laten verlopen, ook voor mensen met een fysieke beperking. Ook aan de brandbeveiliging werd gedacht en op elk niveau is een evacuatieplan geafficheerd, wat men van alle musea en memorials in onze streek spijtig genoeg niet kan zeggen.

De tentoonstelling op de eerste en tweede verdieping bestaat voornamelijk uit dameskledij uit die tijd, toeristisch affiches, foto’s van het strand en de baders, van de vele hotels uit die periode, enz. Ook audiovisuele middelen werden ingezet. Zo kan men er dansmuziek van toen beluisteren terwijl een vissersvrouw en een portier van een hotel hun wedervaren en leven vertellen.

Het mooiste moet echter nog komen. De woonkamer die op de bel étage-verdieping werd heringericht, is een streling voor het oog. Alles wat er in staat, straalt de Belle Epoque uit: meubilair, decoratieve elementen, lusters, enz.

Wat in de tentoonstelling voortdurend terugkomt, zijn de faiencetegels als typisch decoratief element van rond de eeuwwisseling. Die tegel is in Blankenberge overal aanwezig, in alle mogelijke vormen en kleuren. Het is dan ook logisch dat faience als decoratief element ook goed vertegenwoordigd is in het Centrum dat heel wat van die tegels afkomstig uit afbraakwerken heeft kunnen redden. Typisch zijn ook de zo geheten tegeltableaus waarmee men bv. de loggia vooraan opsmukte.

Vandaag werken de faiencetegels nog altijd inspirerend. Op het dakterras werd een zitbank uitgewerkt met stukken tegels afkomstig uit afbraak. Een Portugese kunstenares, Dalida Gonçalves, integreert afgedankte tegels in haar artistiek werk. “Ze stelt hiermee de grenzen tussen heden en verleden in vraag, tussen geheugen, herinnering en vergetelheid. Zo legt ze de verbinding tussen de rijke geschiedenis van de Blankenbergse faience met haar eigen culturele erfenis van de beroemde Portugese “azulejos”, de typisch blauwgeverfde tegels uit keramiek”, lezen we.

De Blankenbergse faience is wel geen blauwe keramiek, maar toch iets typisch en specifiek voor een tijd die lang vervlogen is maar toch in het stadsbeeld is blijven hangen, een harmonie van kleuren en vormen, waarvan sommige tegels zelfs in reliëf.

Het Belle Epoque Centrum is een aanrader voor al wie Blankenberge aandoet. Men kan het bezoek aan het Centrum ook combineren met een Art Nouveau-wandeling door de straten van de badplaats.