Het Gezellemuseum bevindt zich, hoe kan het ook anders, in Brugge, aan de Rolweg 64. In feite is dit het geboortehuis van de dichter. Vader Gezelle was hier hovenier en gebruikte de tuin als planten- en boomkwekerij. Het domein was ook veel groter dan wat er vandaag overblijft van de tuin en de woning.. De familie Gezelle was geen eigenaar van het huis, vader was conciërge van de rijke familie die in de zomer een deel van het huis bewoonde.

Gezelle is er geboren en heeft er het grootste deel van zijn jeugd doorgebracht. Na zijn lagere middelbaar verliet hij Brugge om de hogere leerjaren te volgen in Roeselare. Dat was toen ongeveer het moment waarop vader en het gezin verhuisde naar een andere woning in de omgeving.

Het huis en het domein hebben een lange geschiedenis achter de rug. In vorige eeuwen diende het o.a. als clubhuis van een boogschuttersgilde. Nadat de familie Gezelle het huis verlaten had, werd het verbouwd en kreeg het een verdieping. Toen na zijn overlijden het werk van de dichter alsmaar maar meer bekendheid verwierf, kocht de stad Brugge het aan om er een museum in te richten. Het was toen nog geen stadsmuseum, wel een privé initiatief. De eerste twee conservators waren geestelijken die heel wat materiaal en oorspronkelijke geschriften van Gezelle hebben kunnen verzamelen. Feitelijk was het meer dan een museum omdat er toen ook het archief van Gezelle werd bewaard en opengesteld voor raadpleging.

In latere jaren kwam ook het beheer in handen van de stad. Het stadsbestuur liet het gebouw terug in zijn oorspronkelijke staat herstellen en het gedeelte dat na het vertrek van de familie Gezelle was bijgebouwd, afbreken. Het archief had in de jaren voordien geleden van de vochtigheid en het huis bleek zeker geen ideale locatie hiervoor. Het volledig archief werd overgebracht naar en wordt thans bewaard in de stadsbibliotheek Biekorf.

Vandaag wordt een gedeelte van het museum gebruikt voor tijdelijke tentoonstellingen. Naast de ingang liggen de ruimten gewijd aan het leven en aan het werk van de dichter dat in de verf wordt  gezet aan de hand van authentiek drukwerk en materiaal. Er staat ook plastisch werk dat de dichter voorstelt. Daarnaast ook enkele voorwerpen en meubilair die aan de dichter hebben toebehoord.

Aan het onthaal ontvangt de bezoeker gratis een uitgebreide en bijzonder interessante museumgids die  wat door de tijd getekend is want die dateert al van 1999. Eigenaardig genoeg staan er een aantal foto’s in van meubilair – o.a. zijn sterfbed, een kleerkast  – die we niet meer hebben aangetroffen op onze rondgang. Is het concept van het museum sindsdien misschien veranderd? We vroegen het aan de Brugse museumverantwoordelijken die het volgende antwoorden:

“Na tien jaar was het museum aan een opfrisbeurt toe. In 2011 hebben we de opstelling bedacht en uitgewerkt, zoals u ze vandaag kan zien. Deze opstelling vertrekt vanuit het werk van Gezelle (zijn poëzie, zijn journalistieke werk…) en een aantal thema’s die daarmee in verband staan. We hebben er bewust voor gekozen enkel het bureau en de bijhorende stoel in de nieuwe opstelling op te nemen, enerzijds omdat ze aansluiten bij de focus op Gezelles werk, anderzijds omdat deze meubelstukken vermoedelijk van Gezelle zijn geweest. Het bed en de kleerkast waarnaar u verwijst hebben waarschijnlijk nooit aan Gezelle toebehoort. Ze werden in de vorige museumopstelling opgenomen om een wat huiselijk karakter te creëren. Met het herdenken van de opstelling in 2010/11 hebben we er bewust voor gekozen dit niet meer te doen en de focus volledig te leggen op Gezelles veelzijdige productie als schrijver”. (e-mail 4 maart 2015)

Het Gezelle museum zoals het vandaag is geconcipieerd, is nogal pover en lijkt ons niet zo interessant voor wie leven en werk van de dichter beter wil leren kennen. De bezoeker verwacht meer Gezelliaanse voorwerpen dan er nu staan. Het is immers op de eerste plaats voor Gezelle dat de meeste bezoekers komen en niet voor de occasionele tentoonstelling in de annexe ruimten. Wie het werk van Gezelle in zijn oorspronkelijke staat wil bestuderen, kan ook hier niet terecht maar moet naar de Biekorf waar het in ideale omstandigheden wordt bewaard.

Het gebouw, de mooie tuin en de omgeving geven een idee van het kader waarin Gezelle zijn eerste levensjaren heeft doorgebracht en lijken ons meer het bezoek waard dan de museumstukken die binnenin staan opgesteld. Ook de website legt duidelijk de nadruk op de omgeving. In de tuin staat er onder een oude cederboom een mooie buste van Gezelle gemaakt door J. Lagae.

De wijk loont de moeite om door te wandelen.  Spijtig genoeg hadden we ons bezoek gepland op een regendag. We gaan zeker nog terug om de wijk rond de Rolweg te verkennen.