In dit Brugs museum loopt nog tot 23 juni 2013 de tentoonstelling Liefde & Devotie opgezet rond het Gruuthusehandschrift.
Dit manuscript werd rond 1400 in Brugge samengesteld en Egidius waer bestu bleven is wellicht het bekendste gedicht eruit. De naam Gruuthusehandschrift verwijst naar Lodewijk van Gruuthuse (ca. 1422-1492), een edelman die raadgever van de Bourgondische hertogen was. Hij woonde in het huidig museumgebouw waar hij een omvangrijke bibliotheek bezat. Een binnenraam van de bidkapel van Gruuthuse geeft uit op het koor van de Onze-Lieve-Vrouwekerk zodat de bewoners van in hun woning de kerkelijke diensten konden bijwonen.
Lodewijk van Gruuthuse
Het Gruuthusehandschrift bleef bijna vijfhonderd jaar verborgen in een privébibliotheek uit het Brugse en werd midden de 19de eeuw voor het eerst uitgegeven. In 2007 werd het aangekocht door de Koninklijke Bibliotheek van Nederland zodat het nu voor iedereen toegankelijk is in Den Haag. Spijtig genoeg verliet het manuscript de streek waar het was ontstaan!
De hele tentoonstelling is opgebouwd rond het Gruuthusehandschrift dat uiteraard het centrale thema uitmaakt. Maar ook het leven en de maatschappij van rond 1400, toen het handschrift in Brugge het levenslicht zag, krijgen uitgebreid de aandacht. Bijkomende geëxposeerde voorwerpen bestaan uit kapitelen afkomstig van het Brugse stadhuis, schilderijen en plattegronden, beeldhouwwerk, juwelen, gebruiksvoorwerpen, enz. die het dagelijks leven van toen illustreren en een licht werpen op de poëzie en de liederen uit het handschrift.
Gruuthusemuseum
De tentoonstelling beslaat een achttal ruimtes van het vroeger paleis. De gedempte verlichting creëert niet alleen sfeer maar is ook nodig om deze kostbare handschriften terdege te bewaren. Projectie illustreert bepaalde specifieke thema’s of delen uit het handschrift. De muzieknotitie is van de hand van kaligraaf en Amerikaanse Bruggeling Brody Neuenschwander die we trouwens op het einde van de tentoonstelling aan het werk zien in een videomontage.
Spijtig dat alle tentoonstellingszalen zich niet bevinden op hetzelfde niveau. Dat is nu eenmaal de tol die we moeten betalen voor de charme en de couleur locale van een oude herenwoning die een museumfunctie kreeg. Dit heeft gevolgen voor de accommodatie die minder aangepast is dan in moderne musea. De draaitrappen zijn ongeschikt voor oudere bezoekers en mensen met fysieke beperking, we mogen zelfs zeggen dat ze rechtuit gevaarlijk zijn. Ik hield de adem in toen ik een bejaarde man met kruk in de hand langs een draaitrap naar beneden zag strompelen. Een lift is immers niet voorhanden. Aan de ingang waar lockers beschikbaar zijn, ontbreekt een sanitaire ruimte. Tijdens de rondgang vindt men een tweetal “noodtoiletten” die gemeenschappelijk zijn voor heren en dames.
De organisatoren gaan ervan uit dat de bezoeker het uitgestippeld circuit en de stroom volgt. Ervan afwijken of op zijn stappen terugkeren – want de trappen zijn vooral moeilijk en gevaarlijk aan het einde van de rondgang, wat aan de balie trouwens ook niet wordt gemeld – is niet evident. De stad Brugge moet zeker dringend werken aan de accommodatie en aan toegankelijkheid. Gruuthuse is een waardevol historisch gebouw maar in de huidige staat ondermaats en ongeschikt voor dergelijke tentoonstelling.
De bedoeling was duidelijk de tentoonstelling te laten plaats vinden in het gebouw waar het handschrift deel uitmaakte van de privébibliotheek van de vroegere eigenaars. Wegens de toeloop en vooral omwille van de veiligheid was het echter beter geweest dit evenement te organiseren in een meer aangepaste en veiliger locatie.
Bij dergelijke tentoonstelling is het frustrerend dat de handschriften maar een beperkte inkijk mogelijk maken: ze liggen achter glas, zijn goed beschermd en liggen open op een specifieke en betekenisvolle tekst of miniatuur. De rest kan de bezoeker natuurlijk niet doorbladen. Feitelijk heeft men maar één of twee folio’s van het geheel gezien.
Toch even vermelden dat de bezoeker aan de ingang een verzorgd en overzichtelijk brochuurtje krijgt als leidraad voor het bezoek, met telkens verwijzing naar de audiogids die aan de balie beschikbaar is. De voorwerpen zijn systematisch gedateerd en worden in het kort omgeschreven en geduid.
De gewone toegangsprijs bedraagt € 8.
Onder dezelfde titel als de tentoonstelling werd een rijk geïllustreerde catalogus van zo’n 300 blz uitgegeven. Praktisch alle tentoongestelde voorwerpen en manuscripten komen erin voor en worden uitgebreid beschreven. Ook het dagelijks leven in Brugge ten tijde van Lodewijk van Gruuthuse komt aan bod. De prijs bedraagt nog geen € 30. Zeker de aankoop waard, ook als naslagwerk over de stad Brugge in de late middeleeuwen.
Wie de tentoonstelling heeft gemist, kan zeker het geheel terugvinden in deze catalogus. De foto’s van de handschriften zijn zelfs duidelijker en gemakkelijker te bekijken dan de tentoongestelde originelen waarvan de kleuren en de teksten niet altijd tot hun recht komen door de gedempte belichting en de weerkaatsing van de spots.