Category Archives: Geschiedenis algemeen

Rechts Vlaanderen

Posted on by
Reply

Religie en stemgedrag in negentiende-eeuws België

Henk De Smaele
Universitaire Pers Leuven 2009
Kadoc-Studies 33
479 blz

De traditionele opsplitsing in de 19de eeuw tussen een links-liberaal Wallonië en een rechts-katholiek Vlaanderen is een veralgemening. In de landelijke gebieden van Wallonië werd in de 19de eeuw ook rechts-katholiek gestemd. Anderzijds stemden de grotere Vlaamse steden eerder liberaal.

Henk De Smaele stelt dat Vlaanderen toen meer verstedelijkt was dan Wallonië waar bv. Charleroi zich heel laat tot een grootstad ontwikkelde.

Anderzijds omvatten zowel in Wallonië als in Vlaanderen de stedelijke arrondissementen ook aan de rand landelijke districten.

Lode Wils en Leen Van Molle verklaren het rechts karakter van Vlaanderen door te verwijzen naar de bewustwording van het platteland. Vooral via de Boerenbond vonden de landbouwers en de Katholieke Partij elkaar. Landbouwers stemden katholiek omdat die partij hun belangen verdedigde.

De Smaele vindt die uitleg onvoldoende en wijst o.a. op het feit dat de kleine Vlaamse steden op het einde van de 19de eeuw het liberalisme verloochenden en een katholiek bestuur kregen. Continue reading →

De Belgische staat heeft het moeilijk met zijn oorlogsverleden

Posted on by
1

Nu de herdenking van de Eerste Wereldoorlog in de startblokken staat, vragen familieleden van een handjevol piotten dat de Belgische staat zijn verontschuldigingen zou aanbieden voor hun terechtstelling wegens vermeende vaandelvlucht en/of insubordinatie. Er waren blijkbaar wel meer militairen die zich daaraan bezondigd hadden maar die – gelukkig voor hen – nooit voor een executiepeloton werden gezet. Dat de krijgsraden overhaast tewerk gingen, staat als een paal boven water want voorbeelden stellen was toen noodzakelijk om de discipline erin te houden. Dat die “krijgshoven te velde” een loopje namen met procedure en rechten van de verdediging, staat evenzeer vast. Zo was er achter de IJzer ook nooit sprake van een beroepsprocedure. Zouden die jongens ooit volledig beseft hebben wat hen boven het hoofd hing? Waarschijnlijk werd de procedure grotendeels of volledig in het Frans doorlopen en was het “pour les Flamands, la même chose”. De vooruitgang van de wetenschap, in het bijzonder de psychologie, maakte ondertussen duidelijk dat desertie niet automatisch synoniem is van lafheid maar een proces is dat zich in de menselijke geest afspeelt als gevolg van doorstane angsten, maandenlange ontberingen, missen van familie en geliefden. Wat er in de geest van die sukkelaars omging, konden fanatieke en bevooroordeelde officieren in een tijdspanne van enkele minuten onmogelijk objectief beoordelen. Continue reading →

Keizer Augustus en de Lage Landen

Posted on by
Reply

Robert Nouwen
Davidsfonds, Leuven, 2009, 245 blz.

De titel van het boek is enigszins misleidend. In de eerste honderd bladzijden behandelt de auteur vooral de figuur van keizer Augustus, hoe Octavianus Augustus werd en de politiek die hij voerde. Zijn rol en optreden in de Lage Landen komen pas echt aan bod vanaf Hoofdstuk 4. Daarop zit de lezer met ongeduld te wachten want eigenlijk is dit de beweegreden om het boek te kopen. Het is evident dat je in de geschiedenis van het algemene naar het specifieke moet vertrekken. Maar een “inleiding” van honderd bladzijden vooraleer ad rem te komen, lijkt me nogal lang.

Robert Nouwen is niet alleen heel goed vertrouwd met de geschriften van antieke historici als Cassius Dio, Caesar, Tacitus, Strabo, enz. Ook archeologische vondsten zoals monumenten, fragmenten van opschriften, enz. betrekt hij in zijn werk. Hij stelt zich ook kritisch op t.o.v.  de antieke geschiedschrijvers en ontleedt hun geschriften en uitspraken met de nodige voorzichtigheid. Historiografie en propaganda lagen immers heel dicht bij elkaar. Nouwen gebruikt trouwens het woord “propaganda” in de titel van het tweede hoofdstuk. Continue reading →

The Passchendaele Experience

Posted on by
1

Dit museum dat al enkele jaren bestaat, werd in het vooruitzicht van 2014 volledig heringericht en onlangs officieel geopend door minister Geert Bourgeois. Het bevindt zich in het kasteeldomein van Zonnebeke (Ieperstraat 5), in een streek waar de Eerste Wereldoorlog diepe wonden heeft geslagen. Enkele kilometers verder liggen ook het Polygoonbos, het Tyne Cot Cemetery, het Bayernwald  en nog zoveel andere sites die herinneren aan de “grote oorlog“.

Tijdens het Britse offensief van 1917 werden hier in honderd dagen tijd een half miljoen militairen buiten gevecht gesteld voor een terreinwinst van amper 8 kilometer. Passendale werd zo het symbool van het zinloos oorlogsgeweld. Continue reading →

Vlaamse migranten in Wallonië 1850-2000

Posted on by
Reply

Lannoo Campus, 2011, 247 bladzijden. Hoofdredactie: Idesbald Goddeeris en Roeland Hermans.

Uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling Vlaamse migranten in Wallonië, eerst in het Caermersklooster in Gent (2011) en nadien in Le Grand-Hornu (2012), respectievelijk georganiseerd door het  provinciebestuur van Oost-Vlaanderen en Henegouwen.

De migratiegolf van Vlamingen naar Wallonië begon al in de tweede helft van de 19de eeuw als gevolg van het wegvallen van de huisnijverheid en de landbouwcrisis in het toen nog overwegend agrarisch Vlaanderen. Zowel de Waalse landbouw als de industrie en de mijnbouw trokken verpauperde Vlaamse keuterboertjes en landarbeiders  aan. Het betrof dikwijls ook seizoenarbeid: Vlaamse boertjes die in de zomer hun eigen stukje grond bewerkten en s’ winters gingen werken in de Waalse mijnen of fabrieken. Met de ontwikkeling en de uitbreiding van het spoornet, ontstond ook pendelarbeid naar de Waalse mijnen en industrie. Vlaamse arbeiders die niet pendelden, gingen in de week op logement en kwamen op zaterdag naar huis. Die situatie was niet echt gunstig en had het ontstaan van ménages à trois als gevolg: een vrouw in Vlaanderen en een Waalse minnares. Andere migranten gaven er de voorkeur aan om zich met hun gezin in Wallonië te vestigen. Op een aantal plaatsen, zoals in Gilly en Montigny-sur-Sambre, ontstonden Vlaamse wijken. De uitwijking naar Wallonië zou geleidelijk afnemen naarmate er meer werk kwam in Vlaanderen, door het ontstaan van mijnbouw in Limburg en de industrialisering na de Tweede Wereldoorlog. Continue reading →

Vichy dans la “Solution finale”

Posted on by
Reply

Het Vichy-regime en de Entlösung
Laurent Joly
Parijs, Grasset, 2006

De publicatie van de doctorale scriptie  van Laurent Joly is een kanjer van formaat: 1011 blz., bijlagen, bibliografie en index inbegrepen.

Het antisemitisme in Frankrijk dateert niet van de laatste wereldoorlog. Net als elders in Europa, kende het antisemitisme ups en downs tijdens het Ancien Régime. Joden werden beschouwd als “deiciden” of “godsmoordenaars”. Alleen al het feit dat ze een aparte groep in de samenleving vormden die zich niet met de rest van de bevolking vermengde, wekte wantrouwen, temeer dat de Joden ook niet vies waren van geldzaken en, in tegenstelling met de christenen, winstgevende transacties mochten boeken.

De Franse revolutie ontvoogde de Joden en gaf hen burgerrechten. Een volgende stap was het fameuze decreet Crémieux die in 1870 het Franse staatsburgerschap verleende aan de inheemse Algerijnse Joden. Continue reading →

Oudenburg bezit een Romeins Archeologisch Museum

Posted on by
Reply

Een halve eeuw geleden begonnen de opgravingen in Oudenburg. Het was al van oudsher geweten dat de stad Oudenburg (zie de betekenis van het toponiem) gebouwd was op de resten van een Romeins kamp gelegen in de kustvlakte, in het territorium van de “Belgische” volksstam der Menapiërs. In het 6de Boek van zijn Commentarii de bello gallico vertelt Julius Caesar hoe hij in 53 a.C.n. de Menapiërs op de knieën kreeg: Continue reading →

Het MIAT in Gent is een bezoek waard

Posted on by
1

Een monumentaal museum, 1800 m2, dat heel zware industriële machines uit lang vervlogen tijden herbergt en ze ook nog regelmatig in werking stelt. Want MIAT staat voor “Museum voor Industrie, Arbeid en Textiel”. Het museum ligt aan de Minnemeers, in een voormalige Gentse katoenspinnerij met Manchester-dak en gelegen aan de Leie.

Het museum neemt zich voor dicht bij de mensen te staan. Door zijn educatieve rol slaagt het prachtig daarin. Er zijn niet alleen rondleidingen voor geïnteresseerde volwassenen maar ook workshops voor leerlingen uit alle onderwijsniveaus. Zo zagen we tijdens ons bezoek leerlingen uit het kleuter- en bijzonder onderwijs geboeid aan het werk. Voor alle niveaus zijn werkmappen ter beschikking. Het museum beschikt over een vriendenkring, over vrijwilligers die de antieke machines nog kunnen in gang steken en bedienen en over een kleine cinemazaal – Ciné Palace – waar elke maand een kwalitatieve film uit de oude doos wordt vertoond. Voor zijn Soirées doet het museum beroep op specialisten uit de industrie. Zo is er bv. op 30 mei a.s. een conferentie over vroegere elektriciteitscentrales in België. Continue reading →

In Flanders Fields

Posted on by
Reply

Na de Eerste Wereldoorlog bleef er van Ieper niet veel meer over dan een spookstad die steen voor steen werd terug opgebouwd. Nadien is Ieper de motor geworden van de blijvende herinnering aan de Eerste Wereldoorlog .  Wie kent er in de Angelsaksische wereld niet de Menin Gate of het museum In Flanders Fields ingericht op de eerste verdieping van de na 1918 herbouwde Lakenhalle? Deze twee locaties trekken jaarlijks duizenden toeristen die meer willen weten van wat zich in de streek tussen 1914 en 1918 heeft afgespeeld. In de straten is Engels zowat de tweede taal geworden en Ieper de place to be, niet alleen voor de Belgian chocolate maar vooral voor een dosis remembrance. Hoeveel Engelsen of onderdanen van het Commonwealth hebben hier geen familielid verloren en begraven op één van de vele militaire begraafplaatsen in de Westhoek? Ieper kijkt vooruit en werpt zich sindsdien op als Vredesstad. Het In Flanders fields museum speelt hierop in en wil vanuit de gruwel van de Eerste Wereldoorlog motiveren voor een wereld zonder oorlog, boodschap waarvoor ook de IJzertoren werd opgericht. Continue reading →

L’Océan, het hospitaal van koningin Elizabeth

Posted on by
Reply

In het cultuurhuis De Scharbiellie in De Panne, loopt nog tot 14 april – onder de benaming Het hospitaal van de koningin – de tentoonstelling over het militair hospitaal L’Océan en het dagelijks leven in deze kustgemeente tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De tentoonstelling bestaat hoofdzakelijk uit fotografisch materiaal dat prachtig wordt gepresenteerd in de luchtige en gezellige ruimte van dit modern en aangenaam ingericht cultuurhuis.

Het overgrote deel van de documenten heeft uiteraard betrekking op het hospitaal L’Océan gelegen aan de dijk van De Panne. Dit fotografisch en ander materiaal bevinden zich in de grote gelijkvloerse ruimte waar ook een operatiekwartier uit de oorlogsjaren is gereconstrueerd met authentiek chirurgische instrumenten en materiaal voor wondverzorging. Dat de gemeente De Panne hierin een centrale rol speelde, is uiteraard te verklaren door het feit dat het “vrije België” zich in die jaren beperkte tot het niet overstroomd gebied binnen het IJzerbekken. Continue reading →