De Germanen en het christendom

Posted on 4 april 2014 by Siagrius

Pierre Trouillez
Davidsfonds Leuven 2010
334 bladzijden

Een tijdje geleden postten we een tekst over Karel de Grote van Raoul Bauer. In het kader van de Davidsfonds Academie verzorgde de auteur ook een voordrachtenreeks over de periode en de figuur van deze keizer. Om de tijd waarin hij leefde beter te begrijpen, voelden we toen de nood aan meer informatie en duiding over de periode tussen het einde van het West-Romeinse Rijk en de dynastie van de Karolingers. Eigenlijk hadden we het werk van Pierre Trouillez vooraf moeten lezen want daarin wordt precies heel die periode in extenso behandeld met weliswaar het accent op de verspreiding van het christendom binnen de Germaanse stammen die zich op het territorium van het voormalig West-Romeinse Rijk hadden gesetteld.

Een eerste belangrijke vaststelling van Trouillez is dat de diocesane hiërarchie geleidelijk aan taken overnam van de burgerlijke overheid die was weggeveegd door de Germaanse invallen. De bisschop en zelfs de bisschop van Rome evolueerden in de richting van “bisschop-stadhouder” die zich verantwoordelijk voelde voor zowel het geestelijk als het lichamelijk welzijn van de verweesde Gallo-Romeinse bevolking. Continue reading →

Red Star Line museum Antwerpen

Posted on 14 maart 2014 by Siagrius

Na het MAS heeft Antwerpen weerom een mooi museum erbij. Als locatie hiervoor werd een vroegere vertrekloods van de Rijnkaai gekozen en omgetoverd tot een prachtige museumruimte. Het gelijkvloerse niveau werd zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat bewaard. Daar kregen de nutsvoorzieningen een plaats: onthaal, museumwinkel en cafetaria.

De Red Star Line was gedurende zo’n 60 jaar actief, meer bepaald van ca 1870 tot net voor de Tweede Wereldoorlog. De opeenvolgende generaties schepen – waarvan de kleinschalige modellen zijn uitgestald– vervoerden ongeveer twee miljoen emigranten naar de Verenigde Staten en Canada. Dat waren uiteraard niet allemaal Belgen. Het merendeel bestond uit Oost-Europese uitwijkelingen en Joden. Continue reading →

Käthe Kollwitz Koekelare

Posted on 28 februari 2014 by Siagrius

2014 … Honderd jaar geleden begon de eerste grote wereldbrand. België dat net als Nederland een neutrale toeschouwer had moeten zei, belandde ongewild midden in de brand. We voelen ons slachtoffer van een agressie en onze sympathie gaat op de eerste plaats uit naar zij die ons op dat moeilijk moment hebben gesteund, nl. Frankrijk en Groot-Brittannië. Maar misschien is het in een jaar van herinnering en herdenking aangewezen om even over de muur te kijken bij de vroegere vijand. Ook daar zijn bij de kleine mens diepe wonden geslagen en het zou totaal verkeerd zijn om elke Duitser te beschouwen als een rabiaat militarist en een fanatieke aanhanger van der Kaiser.

De familie Kollwitz staat symbool voor het modale Duitse gezin dat net zoals zoveel andere Europese gezinnen in de oorlogsspiraal terecht kwam en meegezogen werd. Moeder Käthe (1867-1945) was kunstenares en vader arts. Ze woonden in Berlijn, in de wijk Prenzlauer Berg en hadden twee zonen, Peter en Hans. Peter was pas achttien toen hij zich als oorlogsvrijwilliger meldde. Hij sneuvelde al in de eerste oorlogsdagen, op 23 oktober 1914, in de omgeving van het Roggeveld, in de toenmalige gemeente Esen bij Diksmuide. Er moeten daar veel Duitsers gesneuveld zijn vermits later op die plaats een Duits Friedfhof werd aangelegd. Continue reading →

Kazerne Dossin is een aanrader

Posted on 1 februari 2014 by Siagrius

Het Holocaust & Mensenrechten-museum bevindt zich In Mechelen. Heel belangrijk dat die twee aspecten aan elkaar worden gelinkt hoewel de Holocaust hier de meeste aandacht krijgt. Dit neemt niet weg dat die link heel belangrijk is. Dat politiecommissaris-generaal De Bolle haar agenten een verplicht bezoekje aan Dossin oplegt, is een duidelijk signaal.

Het museum is ondergebracht in een modern en uitnodigend gebouw gelegen vlak over de ingang van de achttiende-eeuwse kazerne Dossin waar zich het Memoriaal bevindt. De Vlaamse Gemeenschap subsidieert het museum en heeft op geen middelen gezien. Je wordt vriendelijk ontvangen aan de balie en krijgt er alle nodige informatie voor het bezoek. Op niveau -1 is er een vestiaire met lockers en een cafetaria. Heel het gebouw is net, verzorgd en brandveilig. Mensen met een beperking kunnen alle niveaus bereiken met de lift.

Op de gelijkvloerse verdieping krijgt de bezoeker een videomontage van een tiental minuten te zien. Zo maakt hij of zij kennis met de problematieken die in het museum aan bod komen. Deze beneden ruimte is comfortabel en sfeervol ingericht met aan de zijkant enkele sculpturen die nauw bij het thema van de Holocaust aansluiten. Op de andere zijmuur staan ontelbare portretten van gedeporteerden die nooit meer zijn teruggekeerd. Continue reading →

Karel de Grote

Posted on 27 januari 2014 by Siagrius

Karel de Grote
Op de grens tussen twee werelden
Raoul Bauer
Davidsfonds, 2013, 271 blz.

Het Davidsfonds heeft de gewoonte om rond de jaarwisseling een luxueuze uitgave op de markt te brengen. Dit jaar was Karel de Grote aan de beurt.

Weliswaar een prachtige uitgave maar naar onze mening veel te luxueus en onnodig duur. Het onhandig leesformaat (29 op 25 cm) zal waarschijnlijk ingegeven zijn uit bezorgdheid om duidelijke en voldoend grote afbeeldingen te kunnen weergeven. Er zijn inderdaad heel wat illustraties die een volledig blad beslaan maar er zijn er meer die heel wat kleiner zijn en toch heel duidelijk. Het groot formaat maakt dat de tekst over twee kolommen is gespreid en dat de publicatie eigenlijk heel zwaar en onhandig is, niet om comfortabel in een zetel te lezen. Een handiger formaat ware wenselijk geweest en ook praktischer om op te bergen in een bibliotheekkast.

De illustraties zijn heel verzorgd maar, op enkele uitzonderingen na, dateren ze allemaal uit de periode na het overlijden van de keizer, dus grosso modo tussen zijn dood en het jaar 900. Manuscripten en miniaturen vertegenwoordigen het leeuwenaandeel van de iconografie. Een levensechte voorstelling van de keizer zoekt men tevergeefs want die is niet tot ons gekomen. Continue reading →

Een Amerikaans journalist in het Duitsland van Hitler

Posted on 15 januari 2014 by Siagrius

Les années du cauchemar
William L. Shirer

Franse vertaling (Collection Texto) uit 2009 van
20th Century Journey. A Memoir of a Life and the Times (1984)

William L. Shirer (1904-1993) was een Amerikaans journalist die bekendheid kreeg tijdens het bewind van Hitler. Hij werkte al in Europa sinds het begin van de jaren 1920. Toen Hitler de macht greep in het begin van de jaren 1930, werkte Shirer als verslaggever vanuit Berlijn voor het Amerikaans radiostation CBS. Zo was hij een bevoorrechte getuige van de her militarisering van het Rijnland, de Anschluss van Oostentrijk, het opdoeken van Tsjecho-Slowakije, de inval in Polen en de slag om Engeland. Toen hij in december 1940 omwille van de altijd strenger wordende controle en censuur niet langer kon werken zoals hij wilde en bovendien door de Gestapo ten onrechte werd verdacht van spionage, keerde hij terug naar de USA. Hij keerde pas na de Duitse capitulatie naar Europa en Duitsland terug en om nadien het proces van Neurenberg te volgen. Continue reading →

Eten & drinken tijdens de Eerste Wereldoorlog

Posted on 30 december 2013 by Siagrius

Nieuwe meesters, magere tijden
Eten & drinken tijdens de Eerste Wereldoorlog
Diane De Keyzer
Van Halewyck, 2013, 376 p.

“Eten en drinken” komt pas aan bod vanaf p. 139. In het eerste deel van dit hybride werk gaat het voornamelijk over de eerste weken na de Duitse inval. Als gevolg van de onrustwekkende berichten over de Duitse wreedheden in Dinant, Aarschot, Leuven en op andere plaatsen, komt een vluchtelingenstroom op gang. De aandacht van de auteur gaat vooral naar landgenoten die een toevlucht zoeken in Nederland en naar de manier waarop ze bij de Noorderburen worden opgevangen. Heel wat van die Belgen, vooral Antwerpenaren, komen al na enkele weken terug. Aan zij die vluchten naar Groot-Brittannië of naar Frankrijk echter, besteedt de auteur veel minder aandacht, om precies te zijn, 5 bladzijden op een totaal van 73 … wat disproportioneel is. Wie bij onze bondgenoten terecht kwam, bleef er wel tot na de Wapenstilstand.

De eerste oorlogsweken – met troepenbewegingen en vluchtelingenstromen – werden al heel uitvoerig beschreven in recente publicaties[1]. Bovendien wijkt journaliste Diane De Keyzer in die eerste bladzijden af van het eigenlijk onderwerp zoals geëxpliciteerd in de ondertitel van haar publicatie, nl. de binnenlandse voedselproblematiek tijdens de Eerste Wereldoorlog. Continue reading →

Liefde en Devotie in het Gruuthusemuseum (2)

Posted on 15 december 2013 by Siagrius

Catalogus in redactie van
Jos Koldeweij, Inge Geysen, Eva Tahon
Uitgeverij Ludion 2013
319 blz.

In een vorige bijdrage hadden we het over de eigenlijke tentoonstelling. Die is al een tijdje afgelopen. Ondertussen hebben we de lijvige catalogus doorgenomen.

Even vermelden dat het een heel verzorgde uitgave is die zeker zijn 30 Euro waard is. Ook het fotoateriaal is eerste klas. Een team van specialisten zorgde voor de historische achtergrond en het kader van de tentoonstelling. Het redactieteam van de catalogus slaagde erin om van de zeven bijdragen een coherent geheel te maken.

De catalogus start met het ontstaan en de geschiedenis van het manuscript en hoe het uiteindelijk belandde in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Vervolgens komt de stadsgeschiedenis van Brugge rond 1400 uitgebreid aan bod en vooral de cultureel-maatschappelijke context waarin het manuscript is ontstaan. Nadien is het de beurt aan de muziek uit dezelfde periode, de liefde in en de artistieke context van het Gruuthusehandschrift. De catalogus eindigt met een uitvoerige bijdrage over vroomheid en devotie in het 15de eeuwse Brugge. Continue reading →

Hitlers furiën

Posted on 28 november 2013 by Siagrius

Vrouwelijke beulen in de killing fields van de Holocaust

Wendy Lower
Spectrum 2013, 397 blz.

Wendy Lower doceert geschiedenis in de U.S.A. en doet onderzoek rond de Holocaust. In deze recente publicatie onderzocht ze de rol van de Duitse vrouw in het Holocaustgebeuren.

In haar speurtocht in gerechtelijke en andere archieven, maar ook ter plaatse in de Oekraïne naar het land waar de killing fields voornamelijk naar toe verwijzen, stelde ze vast dat na mei 1945 weinig Duitse vrouwen werden veroordeeld voor misdaden tegen de mensheid. Nochtans bestond het nazi-apparaat – voornamelijk dat van de SS – voor ongeveer één tiende uit vrouwen.

De nazistaat was een mannenstaat en omzeggens geen enkele vrouw speelde een rol in de politiek of in de besluitvorming binnen de N.S.D.A.P. De nazi’s zagen de rol van de vrouw als ondersteunend. Haar ware rol moest ze spelen binnen het gezin en dan vooral bij de procreatie, het ter wereld brengen van gezonde Arische kinderen die het Herrenvolk moesten voorzien van kloeke soldaten. Deze taak werd de meisjes al van in de jeugd bijgebracht of beter gezegd ingestampt binnen de Bund Deutscher Mädel, de vrouwelijke pendant van de Hitlerjugend waarvan het lidmaatschap verplicht was. Continue reading →

De Groote Oorlog

Posted on 21 november 2013 by Siagrius

De Groote Oorlog
Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog

Sophie De Schaepdrijver
Houtekiet – Atlascontact
1997 – 2013 (2de druk)

Als onderliggende titel koos Sophie De Schaepdrijver Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog, wat, met een tussentijd van meer dan twintig jaar, een echo lijkt van Vlaanderen tegenover België in de Eerste Wereldoorlog, ondertitel gekozen door Lode Wils voor zijn werk Flamenpolitik en aktivisme uit 1974. Duidelijk een ander uitgangspunt!

In één van haar eerste hoofdstukken, behandelt De Schaepdrijver de misdaden begaan door de Duitsers tijdens de eerste oorlogsweken. Deze gebeurtenissen lazen we al eerder in het werk van John Horne en Alan Kramer[1] dat in zijn Engelse versie dateert van 2001. Vandaar ons vermoeden dat deze Ierse auteurs heel wat informatie gehaald hebben uit het vier jaar eerder verschenen werk van De Schaepdrijver. Continue reading →

Siagrius, weblog van John Aspeslagh

Lokale geschiedenis en erfgoed …

Category Archives: Geschiedenis algemeen